PSA – co to za badanie, normy, interpretacja wyników
Co to jest badanie PSA?
PSA, czyli swoisty antygen prostaty to specyficzne białko produkowane przez komórki prostaty, które możemy oznaczyć w surowicy krwi. Oznaczenie jego stężenia pozwala na wykrycie nawet wczesnego stadium raka prostaty, dlatego wykorzystywany jest przede wszystkim jako badanie przesiewowe w profilaktyce nowotworowej u mężczyzn. Oznaczenie poziomu PSA wykonuje się również w ramach diagnozowania innych schorzeń prostaty, jak chociażby łagodny rozrost stercza, który również powoduje wzrost jego stężenia. Ze względu na fakt, iż normy w przypadku swoistego antygenu sterczowego różnią się w zależności od wieku pacjenta, interpretacji zawsze powinien dokonywać lekarz prowadzący.
Umów się na wizytę do urologa już teraz!
ul. Rydygiera 19 lokal U17, 01-793 Warszawa
Wskazania do wykonania badania PSA?
Ze względu na swoją rolę we wczesnym wykrywaniu raka prostaty, oznaczenie PSA wykonywane być powinno minimum raz w roku u wszystkich mężczyzn po 40 roku życia, zwłaszcza jeśli w rodzinie były przypadku zachorowania na raka prostaty. Dodatkowo badanie to wykonywane jest u mężczyzn, u których:
- zaobserwowano objawy schorzeń prostaty, takich jak łagodny przerost stercza czy zapalenie prostaty, zwłaszcza utrudnione i bolesne oddawanie moczu,
- w badaniu palpacyjnym prostaty wykryto nieprawidłowości,
- zaobserwowano takie objawy jak bóle podbrzusza, zaburzenia erekcji, krew w moczu lub w nasieniu, czy też kłopoty z utrzymaniem moczu.
Antygen PSA oznacza się również regularnie u pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem tego gruczołu, w celu oceny skuteczności wdrożonego leczenia.
Normy PSA
Rutynowo u pacjentów wykonywane jest oznaczenie całkowitego swoistego antygenu sterczowego. Na jego wartość składają się natomiast zarówno postać wolna jak i związania z białkami, dlatego też jeśli wynik podstawowego oznaczenia jest nieprawidłowy (gdy jednak nie przekracza 10 ng/ml) lekarz może zlecić powtórzenie badania, z uwzględnieniem fPSA czyli wolnej frakcji antygenu sterczowego. Badanie to wykazuje dużo większą czułość i pozwala na dokładniejsze postawienie diagnozy.
Choć ogólnie przyjmuje się, że PSA mieszczące się w granicach 4ng/ml jest prawidłowe, warto mieć na uwadze fakt, iż na jego stężenie duży wpływ ma wiek pacjenta. Dlatego też, dokonując interpretacji wyników powinniśmy pamiętać, że normy w zależności od wieku prezentują się następująco:
- 40-49 rok życia – do 2,5 ng/ml,
- 50-59 rok życia – do 3,5 ng/ml,
- 60-69 rok życia – do 4,5 ng/ml,
- 70-79 rok życia – do 6,5 ng/ml.
Problem dotyczy Ciebie?
Zainteresował Cię artykuł i masz kilka pytań? Zadzwoń i umów się na konsultacje z naszym specjalistą.
Interpretacja wyników PSA
Jak widać podwyższony poziom antygenu sterczowego nie zawsze musi świadczyć o nieprawidłowościach w obrębie tego gruczołu, o ile przy interpretacji uwzględnimy wiek pacjenta. Jednakże wyniki nie przekraczające 10ng/ml wymagają dalszej diagnostyki w oparciu o oznaczenie wolnej frakcji PSA, które ułatwia podjęcie decyzji o wykonaniu ewentualnej biopsji lub jedynie dalszego kontrolowania stanu stercza badaniami laboratoryjnymi. Niskie fPSA oznacza bowiem duże ryzyko rozwoju raka prostaty, podobnie jak wyniki całkowitego PSA powyżej 10ng/ml. W ich przypadku prawdopodobieństwo raka stercza wynosi ponad 60%. Z kolei wysokie stężenia wolnego PSA przy podwyższonym wyniku całkowitego PSA mogą świadczyć o łagodnym rozroście stercza lub jego zapaleniu.
- Stosunek płciowy i wytrysk w ciągu 2 dni przed badaniem,
- Badanie per rectum lub USG prostaty wykonywane krótko przed pobraniem krwi,
- Intensywny wysiłek fizyczny w ciągu dwóch dni przed dokonaniem oznaczenia,
- Stan zapalny dróg moczowych,
- Biopsja stercza kilka dni przed badaniem,
- Zażywanie leków przeciwnowotworowych.
Z kolei wyniki ekstremalnie niskie obserwuje się u pacjentów, u których przeprowadzono całkowitą resekcję prostaty, a także poddawanych chemioterapii i radioterapii z powodu nowotworu stercza.
U panów u których PSA oznacza się w celu monitorowania skuteczności terapii nowotworowej, stężenie tego parametru powinno systematycznie obniżać się od samego początku leczenia, aby pod koniec utrzymywać się praktycznie na nieoznaczalnym poziomie. Brak takiego spadku może świadczyć o nieskuteczności zastosowanego leczenia.
